Inlenersaansprakelijkheid: altijd de klos?

Door Marloes Lammers

Artikel 34 Invorderingswet 1990 bepaalt dat een inlener van arbeidskrachten, onder omstandigheden, aansprakelijk kan worden gesteld voor door de uitlener onbetaald gelaten belastingen en premies. Deze regeling is oorspronkelijk bedoeld om malafide situaties aan te pakken. De praktijk laat echter zien dat hardwerkende, bonafide, ondernemers met regelmaat worden geconfronteerd met deze aansprakelijkheid. Daarbij is het ook meer regel dan uitzondering dat de inlener de verschuldigde belastingen en premies drie keer om de oren krijgt: 1 keer bij betaling aan de uitlener en 2 keer door de toepassing van het anoniementarief en de brutering. In dit blog ga ik in op de voorzorgsmaatregelen die een ondernemer kan treffen om uit dit wespennest te blijven.

Inlenersaansprakelijkheid
Het klinkt als een goed idee: geen mensen in dienst nemen, maar ze via een bureau inlenen zodat je toch voldoende handjes hebt om het werk te verrichten. Veel ondernemers denken dat de regeldruk die er dan op hun schouders ligt, een stuk lager is. Niets is echter minder waar. Als je handjes inhuurt, wordt je voor de Invorderingswet 1990 gezien als een inlener van arbeidskrachten. Als inlener ben je hoofdelijk aansprakelijk voor de loon- en omzetbelasting als deze door de uitlener van de handjes (het bureau) niet wordt afgedragen aan de Belastingdienst (artikel 34 Invorderingswet 1990).

Daarnaast ben je als inlener hoofdelijk aansprakelijk voor de verschuldigde premies werknemersverzekeringen en de premies volksverzekeringen. De risico’s van een inlenersaansprakelijkheid worden door veel ondernemers over het hoofd gezien, terwijl die toch een forse rekening op de mat kan laten vallen.

Om het ‘slachtoffer’ te kunnen zijn van deze regeling (in de zin van aansprakelijk te worden gesteld voor de schulden van de uitlener) moet worden voldaan aan twee criteria:
– De arbeidskrachten moeten worden ingeleend en
– De arbeidskrachten moeten onder toezicht of leiding staan van de inlener

Daarnaast moet uiteraard de uitlener de verschuldigde belastingen/premies niet hebben afgedragen.

Weerspreken: Toezicht en leiding
Een belangrijk criterium om aan de inlenersaansprakelijkheid toe te kunnen komen is dat de ingeleende arbeidskrachten onder toezicht of leiding staan van de inlener. Of hiervan sprake is, wordt aan de hand van de feitelijke omstandigheden beoordeeld. Om dit vast te kunnen stellen wordt door de ontvanger van de Belastingdienst vaak een onderzoek ingesteld bij de inlener.

De uitleg van de feiten is vaak een grijs gebied en kan twee kanten opvallen. Daarbij zal de ontvanger van de Belastingdienst de feiten graag naar zijn hand wil zetten om ervoor te zorgen dat de inlener aansprakelijk kan worden gesteld. Om daartoe over te kunnen gaan worden in het onderzoek vaak uitvoerige vragen(lijsten) besproken. De antwoorden worden vervolgens gebruikt voor de inkleding van ‘toezicht of leiding’. Het is dus aan de inlener om zorgvuldig om te gaan met de beantwoording van de vragen van de Belastingdienst en indien dit aan orde is te weerspreken dat sprake is van toezicht of leiding.

Toezicht of leiding kan al snel worden aangenomen. Het is bijvoorbeeld niet nodig om frequent aanwijzingen te geven, voldoende kan al zijn het achteraf controleren van de verrichten werkzaamheden. Uit de jurisprudentie volgt bijvoorbeeld ook dat toezicht op de tijd dat een ingeleende arbeidskracht met iets bezig is relevant kan zijn voor de vaststelling of sprake is van toezicht of leiding. Vinden bijvoorbeeld schoonmaakwerkzaamheden in een kantoorpand buiten kantoortijden plaats wanneer geen personeel of leiding van de inlener aanwezig is, dan wordt het een stuk lastiger om vast te stellen dat sprake is geweest van toezicht of leiding.

Van toezicht wordt normaal bezien niet gesproken als het toezicht alleen wordt uitgeoefend met het oog op de voortgang en de coördinatie van een totaal project. Ook technisch toezicht – het aanbrengen van pijpen als onderdeel van de bouw van tankers – vormt geen toezicht of leiding.

Disculpatie: schone keten
De ontvanger van de Belastingdienst is erop gebrand, daarvoor wordt hij ook betaald, om de verschuldigde belastingen en premies te incasseren. Lukt dat niet bij de belastingschuldige zelf, dan probeert de ontvanger de rekening bij een andere partij te leggen. De inlenersaansprakelijkheid is daar een voorbeeld van. 

Van deze regeling kan geen gebruik worden gemaakt als sprake is van een situatie waarin noch de uitlener noch de inlener een verwijt kan worden gemaakt van het niet betalen van de verschuldigde belastingen en premies. Een voorbeeld van zo’n situatie is het ontstaan van bedrijfseconomische tegenvallers die aan niemand zijn te wijten. Vaak is dit wel een ‘mission impossible’ omdat de regeling in de praktijk meestal wordt gebruikt in de situatie dat sprake is van een malafide uitlener die bewust de verschuldigde belastingen en premies niet heeft betaald en vervolgens ook geen gehoor geeft. Hoewel de disculpatieregeling dus als een mogelijkheid om onder de aansprakelijkstelling uit te komen, in de wet naar voren wordt gebracht, is dit in de praktijk slechts een papieren mogelijkheid.

Voorkomen is beter: nemen van voorzorgsmaatregelen
Een inlener doet er verstandiger aan om bij het inlenen van arbeidskrachten voorzorgsmaatregelen te nemen om de het bedrag van een eventuele inlenersaansprakelijkheid zo klein mogelijk te maken. De inlener kan, behalve bij de toepassing van de disculpatieregeling, niet ontkomen aan een inlenersaansprakelijkheid maar kan het bedrag waarvoor hij aansprakelijk kan worden gesteld, wel enorm verkleinen door gebruik te maken van de mogelijkheid om te betalen op de G-rekening of rechtstreeks te storten bij de Belastingdienst. Onder voorwaarden worden deze betalingen dan in mindering gebracht op de aansprakelijkstelling. Deze voorwaarden zijn:

– De factuur van de uitlener moet voldoen aan de factuureisen van artikel 35 Wet OB en vermeld het nummer of kenmerk van de overeenkomst met de inlener, het tijdvak(ken) waarop de gefactureerde werkzaamheden zien en de naam van het werk;
– Bij de betaling op de G-rekening of bij de rechtstreekse storting wordt het nummer van de factuur vermeld zodat deze eenvoudig kan worden teruggevonden in de administratie van de inlener;
– De inlener heeft zijn/haar administratie zodanig ingericht dat daarin is terug te vinden:
o De overeenkomst met de uitlener;
o De gegevens over de nakoming, waaronder registratie van de personen die hebben gewerkt (NAW-gegevens, geboortedatum en BSN), het aantal gewerkte uren en op welke dagen is gewerkt;
o De betalingen die de inlener heeft gedaan.

Een ondernemer die arbeidskrachten inleent, kan door de betalingen op deze manier te verrichten en een ‘schaduw-administratie’ bij te houden zijn aansprakelijkheid aanzienlijk beperken. Daarmee komt de rekening van malafide ondernemers niet op het bord van de hardwerkende, bonafide, ondernemer te liggen.

Conclusie
Op grond van artikel 34 Invorderingswet 1990 (inlenersaansprakelijkheid) kan de ontvanger de rekening van niet betaalde belastingen en premies, onder omstandigheden, neerleggen op het bord van de hardwerkende, bonafide, ondernemer. Het is aan deze ondernemer om ervoor te zorgen dat hij zich niet in dit wespennest begeeft omdat de praktijk uitwijst dat als je er wel inkomt, je aan het kortste eind trekt en als gevolg daarvan de verschuldigde belastingen en premies twee keer of zelfs drie keer (bij anoniementarief en brutering) betaalt. 

Een ondernemer kan dit risico beperken door te betalen op de Grekening of rechtstreeks storten bij de Belastingdienst en daarnaast een schaduwadministratie bij te houden om daarmee inzichtelijk te maken welke ingeleende arbeidskrachten bij hem hebben gewerkt, op welke dagen en hoeveel uur. Als een ondernemer deze voorzorgsmaatregelen in acht neemt komt boontje niet meer om zijn loontje!

Mr. Marloes Lammers is advocaat-belastingkundige bij Jaeger Advocaten-belastingkundigen, een advocatenkantoor gespecialiseerd in procedures over belastingzaken