Huis voor Klokkenluiders krijgt honderden adviesverzoeken

In het eerste kwartaal ontving het Huis maar liefst 338 adviesaanvragen. In 43 gevallen bleek het om een klokkenluiderszaak te gaan, in 120 gevallen niet en in 175 gevallen vroeg de situatie om nadere toelichting.

De oprichting van het Huis voor Klokkenluiders vloeit voort uit de nieuwe wet Huis voor Klokkenluiders die op 1 juli van dit jaar in werking is getreden. Deze wet houdt onder meer in dat alle bedrijven en instellingen met meer dan vijftig werknemers verplicht zijn tot het hebben van een interne meldregeling. Tot nu toe gold dit alleen voor de overheid. Ook verbiedt de wet benadeling van de klokkenluider wanneer deze te goeder trouw is en wanneer op een juiste manier een interne melding is gedaan. Op verzoek van de melder kan het Huis daarom ook onderzoek verrichten naar de manier waarop de melder door de werkgever is behandeld. In het eerste kwartaal zijn bij het Huis zeven van dit soort onderzoeksverzoeken ingediend.

Klokkenluider en misstand

Volgens Paul Loven, voorzitter van het Huis voor Klokkenluiders, bestaat er nog veel onduidelijkheid over wat er precies onder een klokkenluider wordt verstaan. “Het gaat om werknemers die tegen een misstand op hun werk aanlopen, daar intern melding van maken, maar vervolgens op serieuze weerstand stuiten”, aldus Loven. “Het komt regelmatig voor dat zo iemand dan flink wordt tegengewerkt of zelfs ernstig wordt benadeeld”. Wat men onder een misstand met een maatschappelijk belang verstaat is ook niet altijd duidelijk. “Denk bijvoorbeeld aan stelselmatige fraude, corruptie, mishandeling van patiënten of ernstige milieudelicten. De misstand gaat dus vaak meerdere partijen aan, heeft een structureel karakter en wordt niet of onvoldoende aangepakt door het management”.

Open organisatiecultuur

Volgens Loven draait het bij het veilig kunnen melden van misstanden op het werk niet alleen om wettelijke voorschriften, meldregelingen en vertrouwenspersonen. Bedrijven en instellingen moeten volgens hem beseffen dat er op het vlak van preventie nog een wereld te winnen is. “Organisaties doen er goed aan om serieus werk te maken van open organisatieculturen en integriteitsbeleid”. Bemoedigend is volgens Loven dat ook de herziene governance codes voor bijvoorbeeld de zorg en voor beursgenoteerde bedrijven nu aandacht besteden aan hoe er aan de gewenste organisatiecultuur van transparantie en openheid wordt gewerkt. “Ten eerste past dat bij het transparantietijdperk waarin wij nu leven, maar het zorgt er ook voor dat fouten binnen organisaties sneller boven tafel komen”.

Huis

Het Huis voor Klokkenluiders is er voor mensen die een werkgerelateerde misstand willen melden. Dit kunnen werknemers in loondienst zijn, maar ook ex-werknemers, zzp’ers, uitzendkrachten en vrijwilligers. Het adviseert melders hoe ze om moeten gaan met het melden van een misstand, kan op verzoek van de melder onderzoek verrichten en geeft onder meer voorlichting aan organisaties op het gebied van integriteitsmanagement. Het Huis opereert als onafhankelijke ZBO en is alleen voor de financiële bedrijfsvoering verantwoording verschuldigd aan het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties.