Hogere netwerkkosten groeiend risico

De Nederlandse industrie dreigt op achterstand te raken door de steeds hoger oplopende netwerkkosten. Deze kosten, die bedrijven moeten betalen voor het gebruik van het elektriciteitsnet, zijn in de afgelopen twee jaar bijna verdrievoudigd. Dit vormt een ernstige bedreiging voor de concurrentiepositie van Nederland ten opzichte van buurlanden zoals Duitsland, België en Frankrijk. Dat stelt werkgeverskoepel VNO-NCW.

• Netwerkkosten verdrievoudigd in twee jaar tijd.
• Nederland veel duurder dan Duitsland, België en Frankrijk.
• VNO-NCW pleit voor herziening financiering netwerkkosten.

In de periode van 2022 tot 2024 zijn de netwerkkosten voor de industrie gestegen van 897 miljoen euro naar maar liefst 2,5 miljard euro. Deze toename brengt voor sommige bedrijven extra kosten met zich mee die oplopen tot vele miljoenen euro’s. De stijging is het gevolg van de uitbreiding van het elektriciteitsnet, voornamelijk door de toename van windenergie op zee. Ondanks deze investeringen zullen de kosten de komende jaren hoog blijven, zo waarschuwt netbeheerder Tennet.

In Duitsland, België en Frankrijk liggen de tarieven voor grote industriële stroomafnemers vaak meer dan 80% lager dan in Nederland.

Vergelijking met buurlanden

Het verschil in netwerkkosten tussen Nederland en de buurlanden noemt de koepel ‘schokkend groot’. In Duitsland, België en Frankrijk liggen de tarieven voor grote industriële stroomafnemers vaak meer dan 80% lager dan in Nederland, aldus het onderzoek. Uit het rapport van onderzoeksbureau Aurora blijkt verder dat de nettarieven voor ‘basislast afnemers’ in Nederland in 2030 vijftien keer zo hoog zullen zijn als in Frankrijk, zes keer zo hoog als in Duitsland, en vier keer zo hoog als in België. Voor ‘flexibele afname’, zoals bij e-boilers en elektrolysers, liggen de tarieven in Nederland zelfs tot zeven keer hoger.

Deze ontwikkeling heeft mogelijk implicaties voor accountants bij het rapporteren over de risico’s van bedrijven die zij controleren. De sterk stijgende netwerkkosten vormen namelijk een bedrijfsrisico voor ondernemingen, met potentiële gevolgen voor hun concurrentiepositie, winstgevendheid en continuïteit. Accountants zullen deze kostentoename en de mogelijke impact ervan moeten evalueren als onderdeel van hun risicobeoordeling, zo blijkt uit eerder onderzoek. Accountants dienen na te gaan hoe bedrijven omgaan met deze kostenstijging, welke maatregelen ze nemen om de impact te beperken, en hoe dit hun financiële positie en toekomstperspectieven beïnvloedt.

Bovendien moeten accountants beoordelen of deze ontwikkeling adequaat is toegelicht in de jaarrekening en het bestuursverslag, zodat gebruikers van de financiële informatie een getrouw beeld krijgen van de risico’s en onzekerheden waarmee de onderneming wordt geconfronteerd, in de opbrengstenverantwoording.

Internationale concurrentie en energietransitie

De hoge netwerkkosten vormen niet alleen een risico voor de concurrentiepositie van Nederlandse bedrijven in Europa, maar hebben ook wereldwijde implicaties. Het rapport van Aurora benadrukt dat het verschil in energiekosten tussen Europa en andere delen van de wereld, zoals de VS en Azië, al aanzienlijk is en de komende decennia zorgwekkend groot zal blijven. Hierdoor komt de concurrentiepositie van Nederlandse bedrijven wereldwijd verder onder druk te staan. [Artikel gaat verder na de volgende alinea]

Anders financieren van netwerkkosten

Om te voorkomen dat de Nederlandse industrie verder in de problemen komt, pleit VNO-NCW voor een herziening van de financiering van de netwerkkosten. Volgens de ondernemingsorganisatie is het noodzakelijk om de nettarieven voor grootverbruikers op een vergelijkbaar niveau te brengen als in de buurlanden. Aurora schat dat hiervoor jaarlijks minimaal 300 miljoen euro nodig is, oplopend tot meer dan 500 miljoen euro in 2030.

Overheid

VNO-NCW dringt er bij de Nederlandse overheid op aan om op korte termijn in actie te komen. Een mogelijke oplossing is om de zogeheten Investeringen in het Klimaat en de Circulaire economie (IKC) regeling verder te verlengen. Deze regeling, die momenteel slechts voor één jaar geldt, biedt bedrijven fiscale voordelen bij investeringen in verduurzaming. Daarnaast pleit de organisatie voor een collectieve financiering van de investeringen in het elektriciteitsnet, vergelijkbaar met de financiering van wegen en spoorwegen.

Gevolgen

Zonder ingrijpen dreigt de Nederlandse industrie haar concurrentiekracht te verliezen, wat niet alleen gevolgen heeft voor de sector zelf, maar ook voor de bredere economie. De industrie is een belangrijke pijler onder de Nederlandse export, innovatie en welvaart. Bovendien zullen bedrijven minder geneigd zijn om te investeren in duurzame technologieën als de kosten zo hoog blijven. Dit brengt de energietransitie in gevaar, wat op lange termijn schadelijk kan zijn voor het klimaatbeleid van Nederland.

Internationale relevantie

De zorgen over de stijgende netwerkkosten zijn niet uniek voor Nederland. In andere Europese landen, zoals Duitsland en het Verenigd Koninkrijk, wordt ook gedebatteerd over de kosten van de energietransitie en de impact op de industrie. De Europese Commissie heeft recent nog aangegeven dat de energiekosten in de EU concurrentiebeperkingen opleveren voor Europese bedrijven ten opzichte van concurrenten buiten Europa. Een structurele oplossing voor de financiering van het elektriciteitsnet zou dan ook een bredere Europese discussie kunnen voeden.