Hoge Raad; Box 3 nog steeds in strijd met rechten

Op 6 juni 2024 heeft de Hoge Raad opnieuw geoordeeld dat het huidige box 3-stelsel van de inkomstenbelasting in strijd is met het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM). Dit volgt op het eerdere Kerstarrest van 24 december 2021, waarin werd vastgesteld dat het oude box 3-systeem oneerlijk was en aangepast moest worden. Advocatenkantoor HVK heeft op de website een reactie gepubliceerd.

Het Kerstarrest van 2021

Op 24 december 2021 verklaarde de Hoge Raad dat het toenmalige box 3-stelsel in strijd was met het discriminatieverbod van artikel 14 van het EVRM en het eigendomsrecht van artikel 1 van het Eerste Protocol (EP). Het probleem lag in de forfaitaire berekening van het rendement, die vaak hoger was dan het werkelijke rendement, wat leidde tot een oneerlijke belastingdruk, vooral voor conservatieve beleggers.

De uitspraak van de Hoge Raad markeert een belangrijke stap in de voortdurende strijd om een eerlijk belastingstelsel te creëren dat in lijn is met de mensenrechten

Herstel- en overbruggingswet

In reactie op het Kerstarrest werd de Herstelwet ingevoerd om het belastingstelsel te corrigeren voor de jaren 2017 tot en met 2022. Daarnaast kwam de Overbruggingswet om de periode tot invoering van een systeem gebaseerd op het werkelijke rendement te overbruggen. Dit nieuwe systeem wordt verwacht in 2027. Beide wetten hielden vast aan een forfaitair rendement, maar verdeelden het vermogen in drie categorieën: banktegoeden, overige bezittingen, en schulden, elk met eigen rendementspercentages die jaarlijks werden aangepast.

Nieuwe uitspraak: 6 juni 2024

De Hoge Raad oordeelde op 6 juni 2024 dat de Herstel- en Overbruggingswet dezelfde bezwaren kennen als het oude box 3-stelsel. Beide wetten zijn wederom in strijd met het discriminatieverbod van artikel 14 EVRM en het eigendomsrecht van artikel 1 EP.

Berekening van het werkelijke rendement

Voor de rechtszekerheid gaf de Hoge Raad aan hoe rechtsherstel moet plaatsvinden: belasting mag alleen geheven worden over het werkelijke rendement als dit lager is dan het forfaitaire rendement. Bij de vaststelling van het werkelijke rendement moet het volledige vermogen in box 3 worden meegenomen zonder aftrek van het heffingsvrije vermogen. Hierbij gaat het om het nominale rendement zonder inflatiecorrectie, en zonder rekening te houden met rendementen uit andere jaren. Het werkelijke rendement omvat alle voordelen uit vermogensbestanddelen, zoals rente, dividend, huur en waardeveranderingen, inclusief ongerealiseerde waardeveranderingen. Samenhangende kosten worden niet in aanmerking genomen, behalve rentekosten op schulden in box 3.

Rechtsherstel voor belastingplichtigen

In gevallen waar het forfaitaire rendement hoger is dan het werkelijke rendement, moet rechtsherstel plaatsvinden, wat betekent dat de belastingaanslag wordt verlaagd zodat alleen het werkelijke rendement wordt belast. De belastingplichtige moet dit echter aantonen. Het is aan de wetgever en de Belastingdienst om duidelijk te maken hoe belastingplichtigen dit kunnen bewijzen.

Actie vereist: beoordeling van het werkelijk behaalde rendement

Deze uitspraak kan betekenen dat belastingplichtigen te veel belasting hebben betaald of minder hoeven te betalen dan berekend. Het is daarom belangrijk om het werkelijke rendement te beoordelen en na te gaan of rechtsherstel mogelijk is. Belastingplichtigen wordt geadviseerd contact op te nemen met experts om te helpen bij het berekenen van hun werkelijke rendement en het indienen van een verzoek om rechtsherstel.

De uitspraak van de Hoge Raad markeert een belangrijke stap in de voortdurende strijd om een eerlijk belastingstelsel te creëren dat in lijn is met de mensenrechten, en stelt belastingplichtigen in staat om rechtvaardigheid na te streven in hun belastingaanslagen.