Hebzuchtigen eerder bereid onetisch te handelen

Hebzucht is door de financieel-economische crisis een veelbesproken maar weinig onderzocht thema. Hebzucht van (topbestuurders van) financiële instellingen zou een van de oorzaken zijn van die crisis. Denk aan de schandalen rond Bernie Madoff of Enron, aan de discussie over topsalarissen en -bonussen. Zijn bankiers hebzuchtiger dan ‘gewone burgers’? Ook in eigen kleinere kring komen we deze ‘hoofdzonde’ tegen. Een kind dat altijd het grootste cadeau pakt. Een collega die klaagt over zijn lage salaris. Maar wat is hebzucht eigenlijk? Hoe definiëren mensen hebzucht?

Greed Scale

Uit een prototype-analyse bleek dat hebzucht wordt gekenmerkt door een onverzadigbaar verlangen naar meer, in combinatie met ontevredenheid omdat het nooit genoeg is. Maar niet iedereen is even hebzuchtig. Terri Seuntjens ontwikkelde een Dispositional Greed Scale waarmee verschillen in hebzuchtig gedrag worden gemeten en voorspeld. De schaal bevat zeven stellingen over de mate waarin mensen hebzuchtig zijn, zoals: ‘Ik wil altijd meer’, ‘zodra ik heb wat ik wilde, wil ik weer wat anders hebben’ of ‘het maakt niet uit hoeveel ik heb, ik ben nooit echt tevreden’. Hebzuchtige mensen bleken in verschillende ‘games’ meer geld voor zichzelf te houden en stelden minder eerlijke biedingen voor in onderhandelingen. Daarnaast waren ze bereid om meer bos te kappen om meer winst te behalen, zelfs als dit tot ontbossing zou leiden.

Financieel en immoreel gedrag

Om te kijken hoe hebzucht samenhangt met financiële keuzes enquêteerde Seuntjens, in samenwerking met het Nibud, bijna 4.000 adolescenten op middelbare scholen in de leeftijd van 11 tot 19. De ‘hebzuchtigen’ hadden gemiddeld meer inkomsten maar ook meer uitgaven, ze spaarden minder vaak en hadden vaker schulden.

In een andere studie bleek dat ‘hebzuchtigen’ ook vaker oververdienen (meer verdienen dan ze kunnen consumeren). Dit komt omdat ze veel verdienen aantrekkelijk vinden, niet omdat ze werken zo leuk vinden.

Een volgende deelstudie bevestigde de hypothese dat ‘hebzuchtigen’ onethische gedragingen acceptabeler vinden en daartoe ook bereid zijn. In een game accepteren ze vaker een (hogere) steekpenning. De voordelen van immoreel gedrag blijken ook verleidelijker voor de ‘hebzuchtigen’.