Plan beperking liquidatieverlies vennootschapsbelasting is gemiste kans

Door dr. Freek Snel

In de Miljoenennota 2020 wordt aangekondigd dat het wetsvoorstel van GroenLinks c.s. (Voorstel van wet van de leden Snels, Leijten en Nijboer tot wijziging van de liquidatie- en stakingsverliesregeling in de Wet op de vennootschapsbelasting 1969 in verband met het voorkomen van oneigenlijk gebruik en het verbreden van de belastinggrondslag) inzake de liquidatieverliesregeling wordt overgenomen door de regering   Ik denk dat er ‘mazen in de wet’ zitten en dat een meer fundamentele heroverweging van de regeling wenselijker is.

Publieke verontwaardiging over Shell 
Lange tijd was de liquidatieverliesregeling een heilig huisje, dat stevig verdedigd werd door de Nederlandse multinationals. Als jonge fiscalist in de jaren negentig hoorde ik hoe Shell deze regeling inzette om de kosten van buitenlandse proefboringen af te trekken van hun Nederlandse winst. Dat Shell geen vennootschapsbelasting betaalde in Nederland, was een publiek geheim (terzijde: deze opmerking doet niet helemaal recht aan de waarheid, de NAM, waarin Shell een 50% belang heeft, betaalt vennootschapsbelasting). Maar blijkbaar niet zo publiek als ik dacht, gelet op de verontwaardiging die eind vorig jaar uitbrak (zie bijvoorbeeld het artikel van AccountantWeek op 29 november 2018. En aan de daarop volgende politieke druk lijkt de regering nu toe te geven.

Beperking liquidatieregeling is goede logische stap
Ik ben geen voorstander van de liquidatieverliesregeling. Ik heb in mijn proefschrift beargumenteerd waarom. Mijn conclusie was: “(…) geen aftrek van verliezen voor een moedervennootschap in combinatie met de afschaffing van beperkingen op voorwaartse verliesverrekening, waarbij het recht op voorwaartse verliesverrekening niet verloren gaat bij aandeelhouderswisselingen en/of bij staking van activiteiten.” (F.P.J. Snel, Van moeders en dochters (diss Ams UvA), Amersfoort: SDU 2005, paragraaf 6.3.)

Het voorstel van GroenLinks c.s. (zie https://www.internetconsultatie.nl/liquidatieverliesregeling) wil in essentie liquidatieverliezen en stakingsverliezen niet meer in aftrek laten als deze geleden zijn in een onderneming buiten de EU, dus een forse beperking van de liquidatieverliesregeling. Dat lijkt een stap in de goede richting.

(Ruime) mazen in de wet …
Toch vind ik het voorstel van GroenLinks c.s. een gemiste kans. Wat zijn mijn overwegingen?

Ten eerste, ik denk dat ook als dit voorstel in de wet komt, het goed mogelijk blijft om buitenlandse verliezen af te trekken van de Nederlandse winst. In dit artikel wil ik daar niet nader op ingaan, maar ik zie (ruime) mazen in de wet. Ik weet niet of dit een rol speelt bij de beslissing van de regering, maar ik kan me voorstellen dat zij dachten ‘op deze manier aan de kiezers te laten zien dat ze naar hen luistert, maar dat ze tegelijkertijd de impact op de multinationals konden beperken’.

Maak een meer fundamentele afweging
Ten tweede, ik denk dat in plaats van een geplakte band opnieuw te plakken, er een fundamentele afweging moet worden gemaakt. Want de knelpunten in de liquidatieverliesregeling spelen ook op andere plekken dan de liquidatieverliesregeling. Fiscale eenheid, deelnemingsvrijheid, CFC-wetgeving, verschil eigen en vreemd vermogen, het zijn allemaal instrumenten die de laatste jaren flink zijn aangepast of zullen worden aangepast. Daardoor is een patchwork gegroeid op de oude deken uit 1969. Inmiddels is de wereld veranderd. Er zal -vroeger of later- meer fundamenteel naar de belastingheffing van ondernemingen gekeken moeten worden. Bij wie en in welk land zouden opbrengsten en kosten in aanmerking moeten worden genomen? Welk systeem is eerlijker en effectiever dan het huidige? 

Ik besef dat dit vragen zijn waarop geen eenduidige en eenvoudig antwoord bestaat. Maar doorgaan is reparatie op reparatie een doodlopende weg. 

Multinationals moeten verliezen ergens kunnen aftrekken
Ja, ik vind ook dat multinationals in Nederland belasting moeten betalen over hun ‘Nederlandse winst’. Maar ik vind ook dat ze verliezen ergens moeten kunnen aftrekken. Ja, ik vind dat iedereen gelijk is voor de wet. Maar multinationals bevinden zich niet in dezelfde omstandigheden als een kleine lokale onderneming. Ja, ik vind dat de liquidatieverliesregeling geen goede regeling is. Maar, afschaffing (of wijziging) moet onderdeel zijn van een groter en meer evenwichtig plan. Dit alles leidt tot lastige afwegingen. Maar het totaal in stukjes opknippen en die stukjes vervolgens geïsoleerd bekijken, geeft zeker geen goed beeld. 

Ik mis totaalvisie rondom de aanpak van de liquidatieverliesregeling. Kortom, ik zie de redenen om de liquidatieverliesregeling aan te passen. En het voorstel van GroenLinks kan je zien als een stapje in de goede richting. Maar ik mis een onderbouwde totaalvisie. Niet alleen bij GroenLinks trouwens, maar ook bij andere politieke partijen, het Ministerie van Financiën en de OESO. De focus ligt nu te eenzijdig op het bestrijden van (al dan niet vermeend) misbruik. Ik weet dat oproepen tot fundamentele heroverweging meestal tot niets leiden. Dat moge zo zijn, het doet niets af aan de noodzaak om de komende jaren zo’n heroverweging te maken. Als (inactief) lid van GroenLinks zeg ik: juist GroenLinks is een partij die een blauwdruk zou kunnen maken voor een nieuw belastingstelsel, dat zowel groener als socialer zou moeten zijn dan het huidige.

Dr. Freek Snel van Snel Corporate Tax & Law te Amsterdam is fiscaal specialist bij Fiscaalconsult. Zijn specialisme(n): Fiscaal gedreven (grensoverschrijdende) investeringen, deelnemingsvrijstelling, internationaal belastingrecht

Beeld door Eric Perlin van Pixabay