Europese Commissie: ‘Desnoods gasbesparingen verplichten’

Als de lidstaten tussen 1 augustus en 31 maart 2023 niet vrijwillig 15 procent minder gas consumeren dan gemiddeld de afgelopen vijf jaar, wil de Europese Commissie verplichte doelen stellen. Ze wil voorkomen dat huishoudens en essentiële voorzieningen als ziekenhuizen letterlijk in de kou komen te staan.

Uit het energienoodplan met de naam Save gas for a safe winter (Spaar gas voor een veilige winter) blijkt dat de commissie niet is overtuigd dat het Russische gas zal blijven vloeien. Dat is niet alleen een risico voor dagelijkse dingen als verwarming en koken, maar kan ook de economie schaden. Brussel vreest dat bij een volledige Russische leverantiestop de Europese economie tot 1,5 procent kan krimpen.

De commissie stelt voor een waarschuwingssysteem op te zetten met de naam Unie Alert, dat in overleg met de lidstaten in werking treedt bij een substantieel tekort aan gas of bijzonder hoge vraag naar gas. Op dat moment wil ze kunnen ingrijpen en bepaalde maatregelen om de gasvraag te reduceren voor alle landen verplicht stellen. Voor eind september moeten de lidstaten hun nationale energienoodplannen aanpassen en aangeven hoe ze 15 procent gaan besparen.

"Rusland ziet gas als politiek wapen, een creatie van president Poetin om ons te verdelen", zegt vicevoorzitter Frans Timmermans. "Zijn volgende stap is onduidelijk, maar wel duidelijk is dat hij de EU probeert te treffen. Dus in de hitte van de zomer moeten we denken aan de winter, met preventieve reducties zodat u straks niet in de kou staat of uw baan verliest."

Overal moeten campagnes komen of worden opgevoerd om huishoudens en bedrijven aan te zetten de thermostaat en watertemperatuur thuis, op kantoor en in de fabriek lager te zetten. De overheid moet daarin het goede voorbeeld geven en maatregelen in openbare ruimtes treffen.

In het voorstel somt het dagelijks bestuur van de EU een reeks suggesties voor energiebesparing in de industrie op, waarbij het overschakelen op andere energiebronnen dan gas prioriteit heeft en in bepaalde gevallen ook gesubsidieerd kan worden. Het moedigt bedrijven aan samen te werken en bijvoorbeeld bij gastekorten in een bepaalde regio tijdelijk productie over te nemen.

De EU is nog niet klaar om nu al zonder Russische brandstof te kunnen, hoewel ze zich heeft voorgenomen er zo snel mogelijk minder afhankelijk van te worden. Dat kan door elders in te kopen en sneller over te schakelen op groene en hernieuwbare energie. Ook hebben de lidstaten afgesproken de gasopslag voor 1 november tot 80 of zo mogelijk 90 procent te vullen, maar het is niet zeker dat deze percentages worden gehaald.

De lidstaten moeten instemmen met de voorstellen. Volgende week is daarom een extra bijeenkomst van de ministers van energie in Brussel ingelast.