Dekkingsgraad in september op kritieke grens

Dat blijkt uit de Pensioenthermometer van Aon, wereldwijd dienstverlener op het gebied van risk, retirement en health, die dagelijks de hoogte van de gemiddelde dekkingsgraad bijhoudt.

De dekkingsgraad eindigde in september op 101 procent. Na het dieptepunt van augustus krabbelde de rente enigszins op en dat vertaalde zich ook in een lichte stijging van de dekkingsgraad. De beleidsdekkingsgraad, die leidend is voor kortingen en indexatie, liep terug naar 104 procent.

De beleidsdekkingsgraad, gebaseerd op de gemiddelde dekkingsgraad van de afgelopen twaalf maanden, was eind september 104 procent. Deze dekkingsgraad is lager dan het wettelijk vereiste minimum van 104,3 procent, waardoor diverse fondsen onder deze grens zullen zitten. De beleidsdekkingsgraad zal de komende maanden nog verder teruglopen, omdat de hogere dekkingsgraden van de tweede helft van 2018 dan niet meer worden meegewogen voor dit gemiddelde. De actuele gemiddelde dekkingsgraad van 100 procent versterkt dit effect. Mogelijke kortingen aan het einde van 2019 en 2020 zijn daardoor niet van de baan.

Rente gestegen, verplichtingen gedaald
Na het dieptepunt van half augustus, waarbij de swapcurve volledig onder nul terecht kwam, krabbelde de rente weer een klein beetje op. De rente steeg met gemiddeld 12 basispunten sinds vorige maand. De Ultimate Forward Rate (UFR), waarmee pensioenfondsen de waarde van hun toekomstige verplichtingen berekenen, dempte het effect van de dalende rente enigszins en is vooralsnog 2,2 procent. Door de rentestijging nam de waarde van de verplichtingen per saldo met ruim 2 procent af.

Vermogen pensioenfondsen gestegen
De maand september werd gedomineerd door de spanning tussen Iran en Saoedi-Arabië. De aanslag op de olieproductie van Saoedi-Arabië leidde tot een stijging van de olieprijs met 15 procent. Daarnaast werden de zorgen over een recessie in de eurozone groter na bekendmaking van de macrocijfers van Duitsland, de verlaging van de rente door de Europese Centrale Bank (ECB) en het hervatten van het opkoopprogramma van staatsobligaties. Desondanks stegen zowel de aandelen van ontwikkelde markten als die van opkomende met ongeveer 3 procent. De licht gestegen rente zorgde voor een negatief rendement op de vastrentende waarden van 2,3 procent. Per saldo daalde de portefeuille met 0,1 procent in waarde.

Massale kortingen steeds realistischer
Mogelijke kortingen aan het einde van 2019 en 2020 blijven, ondanks het pensioenakkoord en de wat opkrabbelende rente, een realistisch scenario voor steeds meer fondsen. Fondsen die al vijf jaar te maken hebben met onderdekking en aan het eind van dit jaar een dekkingsgraad lager dan 100 procent hebben, moeten de pensioenen korten om op 100 procent dekkingsgraad te komen. 

Daarnaast speelt nu ook het risico op onvoldoende herstelvermogen, dat volgend jaar al tot kortingen kan leiden. De mogelijke kortingen hielden de gemoederen afgelopen maand flink bezig. Zo vinden het ABP en de Lijst van Onafhankelijk Pensioentoezicht (LvOP) korten onbegrijpelijk. Het kabinet houdt echter vast aan de risicovrije rente. Minister Koolmees van Sociale Zaken en Werkgelegenheid ziet wel mogelijkheden om ingroeipaden vast te stellen met betrekking tot kortingen als gevolg van onvoldoende herstelvermogen. DNB-president Klaas Knot roerde zich ook in de discussie en vindt dat het noodzakelijk is om het stelsel in te richten op de lage rente.

Mogelijke kortingen spelen momenteel juist bij de grote fondsen met veel deelnemers. Dit is niet bevorderlijk voor het draagvlak van pensioen. “Fondsen die zich momenteel in crisissituatie bevinden zullen veel aandacht moeten besteden aan de communicatie," zegt Frank Driessen, Chief Executive Officer van Aon Retirement & Investment. “Gezien het maatschappelijke rumoer over dit onderwerp, is zorgvuldigheid van groot belang.”

Bovenop de mogelijke kortingen van de pensioenen dreigt voor werkenden ook nog een hogere pensioenpremie of versobering van de opbouw. Premies zijn al langer niet kostendekkend. Dat mag ook nog in het huidige pensioenstelsel. Maar nu er volgend jaar forse pensioenkortingen voor de deur staan, is dat steeds moeilijker te verkopen aan de gepensioneerde deelnemers van een fonds. Steeds meer pensioenfondsen hebben daarom een minimum premiedekkingsgraad ingevoerd. Als zij daar onder zakken, moet er ingegrepen worden. “Bij sommige fondsen is deze premiedekkingsgraad zelfs onder de 60% gezakt en dit wordt erg moeilijk uit te leggen. Door de extreem lage rente is hier sprake van een ‘bloedbad’,” volgens Frank Driessen.