Column – Alarmfase één als investeren uit het zicht verdwijnt

Uit recente CBS cijfers blijkt dat Nederlandse bedrijven winst niet besteden aan investeringen. Ze zetten die winst in toenemende mate om in liquiditeitsopbouw (‘balansversterking’) in plaats van in kapitaalinvesteringen. Internationaal adviseur Leo van de Voort en emeritus hoogleraar Leen Paape trekken aan de bel.

Vergeleken met 2020 gaat het zelfs om een stijging van nagenoeg 50 miljard euro. Mogelijke verklaringen kunnen worden gezocht in inkoop eigen aandelen, risicomijding en de impact van geopolitieke ontwikkelingen (lees: instabiliteit) op investeringsbeslissingen.

Dit beeld continueert in 2025. Intussen staat de krant vol van de noodzaak te investeren in innovatie. De ooit via de Lissabon-agenda geproclameerde drie procent is 25 jaar later nog steeds een magere twee procent in Nederland.

Zo gauw bedrijven méér geld uitgeven aan rente, inkoop eigen aandelen en dividend dan aan investeringen moeten alle alarmbellen afgaan. Immers, het duidt op een gebrekkige kapitaalallocatie: de verdeling van de jaarlijkse winst over (in willekeurige volgorde): (1) investeringen (2) dividend (3) inkoop eigen aandelen, (4) winstinhouding.

Twee speerpunten
Wij zien twee speerpunten die in de praktijk geringe aandacht krijgen. Ten eerste bij een dergelijk onderwaardering past een gerichte, gedoseerde en gedisciplineerde inkoop eigen aandelen. Wij zien vooral te hooi en te gras inkoop eigen aandelen, ongeacht het koersniveau. En, ten tweede, investeringen in beloftevolle trajecten voor toekomstige positieve kasstromen. Dat komt nauwelijks van de grond.

Bedrijven onthouden zich vaak van investeringen in technologie, personeel en onderzoek om kortetermijndoelen te halen, terwijl die wellicht beïnvloed worden door factoren waar het bedrijf geen invloed op heeft, zoals prijsschommelingen, golfbewegingen op de beurs of zelfs het weer. CFO’s  zouden hier proactief momentum moeten pakken: kritisch kijken naar kapitaalefficiency, risicobeleid en de allocatie van ‘overbodige’ middelen. En dat vanuit een meervoudig waardeperspectief.

Kasstromen creëren, niet alleen patenten stapelen
Graag wijzen wij op een recente post van de Philips-top op LinkedIn aan. Die was trots dat Philips weer bovenaan stond bij het aanvragen van octrooien en patenten. Daarop volgde veel acclamatie. Wij reageerden op de Philips-post ‘dat het er toch vooral om ging die octrooien en patenten om te zetten in waarde realiserende omzetgroei en positieve kasstromen’. Daarop geen enkele reactie.

Wij voegen daar veelzeggend aan toe: “Maar… als we beseffen dat de waarde van een bedrijf samenhangt met de verwachte kasstroomontwikkeling, dan klemt dat toch. En vooral bij Philips: minder dan vijf jaar geleden stond de koers van dat bedrijf boven de 60 euro, nu onder de 25 euro… We rest our case.”

Gebrek aan waardecreatie
Dat gebrek aan (meervoudige) waardecreatie maakt ons tot luilekkerland voor koopjesjagers. Bekende voorbeelden van de laatste jaren: Boskalis, Hunter Douglas, Ordina, Renewi, Beter Bed Holding, VolkerWessels. En nog dit jaar: B&S Group en Just Eat Takeaway. En de lijst van nog niet zo lang geleden is nog groter (Accell, DPA, Koninklijke Ten Cate, ICT Group, etc.).

Bestuurders zijn lui geworden en focussen – vooral ‘gedwongen’ door hongerige aandeelhouders – op de korte termijn en dus de dagelijkse koers van het aandeel. Innovatie? Ze hebben er de mond van vol maar dat is dan voor hun opvolgers.

Kapitaalallocatie terug op de agenda
Dit alles pleit ervoor kapitaalallocatie hoog op de agenda van de algemene vergadering van aandeelhouders te zetten. En ook commissarissen, pak uw rol en zet kapitaalallocatie en innovatie hoog op de agenda van uw vergaderingen: U staat aan de lat om de continuïteit te bevorderen. Op deze manier wordt het niks.

Het is tijd voor goede gesprekken, op de juiste plaats, op het juiste moment.

Meervoudige waardecreatie: Finance in the lead

Waardecreatie staat steeds prominenter op de bestuursagenda. Ontdek in één dag hoe je als bestuurder of toezichthouder wat meervoudige waardecreatie écht betekent, hoe finance dit waarmaakt en hoe de CFO doorgroeit naar Chief Value Officer. Met drie ervaren docenten en direct toepasbare tools.

Bekijk de cursus | Schrijf je in

Dit artikel verscheen eerder bij onze kennispartner Sijthoff Accountants Academy.