Buitenlandse ambtenaar verliest AOW vanwege Wnra

Door mr. Kurt van Heerewaarden RB

Op grond van het wetsvoorstel Normalisering rechtspositie ambtenaren (hierna ook Wnra) dat op 1 januari 2020 in werking treedt, is er een groep ambtenaren die vanaf dat moment de ambtenarenstatus zal verliezen. Dit betreft bijvoorbeeld het personeel van openbare universiteiten.

Anderzijds zijn er ook werknemers die vanaf dat moment de ambtenarenstatus verkrijgen. Dit betreft bijvoorbeeld werknemers van het UWV en de SVB.  Het verkrijgen of verliezen van de ambtenarenstatus kan grote gevolgen hebben voor de sociale verzekeringspositie van de betreffende werknemer als er sprake is van grensoverschrijdende arbeid.

Voor personen die binnen Europa grensoverschrijdend werkzaam zijn, is in Europese regelgeving geregeld waar zij sociaal verzekerd zijn. De basisregels vindt men terug in Verordening (EG) nr. 883/2004. Voor ambtenaren geldt dat zij op basis van deze Verordening sociaal verzekerd zijn in de lidstaat waarvoor zij als ambtenaar werkzaam zijn.

Het nationale recht van een lidstaat bepaalt wie als ambtenaar of daarmee gelijkgestelde persoon wordt aangemerkt. Is men (vanaf 2020) op grond van de Wnra niet langer ambtenaar, dan valt men terug op de regels die gelden voor werknemers en vice versa. Een werknemer zal daarbij anders dan een ambtenaar niet in alle gevallen in Nederland sociaal verzekerd zijn. Het verliezen (maar ook het verkrijgen) van de ambtenarenstatus kan dus ertoe leiden dat men ineens in een ander land sociaal verzekerd is.

Beperking in de AOW opbouw, dekkingsproblematiek voor ziektekosten …De invoering van de Wnra kan grote gevolgen hebben. Bijvoorbeeld voor de in België woonachtige werknemer van een Nederlandse openbare universiteit die een substantieel gedeelte (ten minste 25%) van zijn werkzaamheden in België verricht. Deze werknemer zal per 1 januari 2020 onder de Belgische sociale zekerheidswetgeving vallen. Daardoor zal deze voormalig ambtenaar geen Nederlandse AOW rechten meer opbouwen.

Voorts zal hij in België verzekerd worden voor ziektekosten. Met name indien dit tijdelijk is, zijn naar de toekomst toe de nodige problemen te verwachten. Ouderdomspensioen zal te zijner tijd afkomstig zijn uit meerdere landen. Door de wijziging zal hij direct al worden geconfronteerd met de gevolgen op het vlak van de ziektekosten. De lopende aanvullende Nederlandse ziektekostenverzekering zal in de regel door de Nederlandse verzekeraar direct worden beëindigd.

Voor het afsluiten van een individuele Belgische aanvullende ziektekostenverzekering (een zogenoemde hospitalisatieverzekering) kan hij echter aanlopen tegen een verhoogde premie, uitsluiting van aanwezige aandoeningen en/of  beperking van de vergoedingen. Als de werknemer vervolgens enige jaren later weer terug komt te vallen op het Nederlands systeem, zal bij het afsluiten van een nieuwe aanvullende Nederlandse ziektekostenverzekering hij mogelijk weer met vergelijkbare beperkingen te maken krijgen.

Geen overgangsrecht, maar mogelijkheid tot individueel verzoek
Er is in de Wnra echter geen keuzemogelijkheid of overgangsrecht voorzien. Op verzoek kan echter een zogenoemde artikel 16-overeenkomst worden afgesloten. Een artikel 16-overeenkomst kan een oplossing bieden indien het een tijdelijke situatie betreft en het in het belang van de individuele werknemer is om tijdelijk onder de bestaande sociale zekerheidswetgeving te blijven vallen. Dit zal in veel gevallen een oplossing bieden voor de ambtenaar die (nog) tijdelijk in het buitenland werkzaam is.

Bepaal uw positie en onderneem zo nodig direct actie, want 2020 komt er aan!
Speelt deze wijziging mogelijk voor u? Neem dan vrijblijvend contact op met mij om de mogelijkheden te bespreken.

Mr. Kurt van Heerewaarden van Van Oers International te Breda is fiscaal specialist bij Fiscaalconsult. Zijn specialisme(n): Grensoverschrijdende arbeid, grensoverschrijdend ondernemen, advisering bij (r)emigratie.