Brussel gaat misbruik brievenbusfirma’s aanpakken

Nederland heeft een reputatie op het gebied van brievenbusfirma's. Het Europees Hof van Justitie hekelde Nederland en Luxemburg in 2019 nog als fiscale doorstroomlanden. Volgens De Nederlandsche Bank telde Nederland in 2018 12.000 houdster- en financieringsmaatschappijen die tot buitenlandse multinationals behoren, zonder niet-financiële productie en werkgelegenheid in Nederland. Het kabinet is al aan de gang met aanvullende maatregelen om belastingontwijking via brievenbusfirma’s tegen te gaan.

Het commissievoorstel is onderdeel van een 'communicatie' van het dagelijks EU-bestuur over 'Bedrijfsbelasting in de 21e eeuw'. Daarin stelt de commissie dat ze zich schaart achter de lopende internationale onderhandelingen over de invoering van een wereldwijde minimum-winstbelasting voor grote multinationals. Die moet een einde maken aan de 'race naar de bodem', van vooral grote ondernemingen die er alles aan doen om zo min mogelijk belasting te hoeven betalen en landen die bedrijven lokken met steeds lagere tarieven. Als er een minimumtarief zou worden vastgesteld, dan kunnen de lidstaten zelf bepalen of ze daarboven willen gaan zitten, aldus de commissie.

Ook zal Brussel, zodra daar in het internationale economische samenwerkingsverband van de OESO overeenstemming over is, de Europese wetgeving aanpassen voor een belasting voor digitale bedrijven ('digitaks'). Een akkoord zou al deze zomer binnen bereik liggen. Momenteel gaat belastingwetgeving uit van bedrijven die ergens, in steen, gevestigd zijn en hun omzet daar behalen. Grote technologieconcerns als Amazon of Apple zetten vaak vestigingen op in fiscaal aantrekkelijke landen. Tegelijkertijd behalen ze enorme omzetten in andere landen die daar niets van terugzien in hun schatkist.

Volgens de commissie is nu het moment om de belastingen in de 27 EU-landen te hervormen en belastingontwijking hard aan te pakken. Elke euro is nodig voor het herstel van de coronacrisis, en de discussie over eerlijke belastingen heeft met het aantreden van de Amerikaanse president Joe Biden vaart gekregen. Biden stelt een minimumtarief van 21 procent als winstbelasting voor grote multinationals voor. De commissie noemt geen percentage.

Europarlementariër Paul Tang (PvdA), voorzitter van de belastingcommissie van het Europees Parlement, noemt het voorstel voor de bestrijding van brievenbusfirma's "een belangrijke stap naar een economie waar iedereen eerlijk aan bijdraagt". "Grote bedrijven en rijke oligarchen gebruiken brievenbusfirma’s om belastingen te ontwijken of geld wit te wassen. Met heldere eisen en verplichte transparantie kan de Belastingdienst deze brievenbussen niet langer overslaan. De brievenbusfirma’s van grote multinationals krijgen eindelijk post. De blauwe enveloppen zijn in aantocht."

Demissionair staatssecretaris Hans Vijlbrief (Fiscaliteit) verwelkomt de "ambitieuze agenda" van de commissie. "Bedrijven moeten net als iedereen netjes belasting betalen", zegt hij.

"Het tijdperk van rommelen in de marge tegen belastingontwijking moet voorbij zijn", zegt de maatschappelijk organisatie Oxfam Novib in een reactie.

"Het is nu aan de lidstaten, waaronder een aantal notoire belastingparadijzen, om niet op de rem te gaan staan", benadrukt deskundige Esmé Berkhout van Oxfam Novib. Haar organisatie pleit er al langer voor dat het internationale belastingsysteem moet worden veranderd. "Fundamentele hervormingen moeten ervoor zorgen dat bedrijven tenminste een minimum aan belasting betalen daar waar ze ook echt actief zijn en hun winsten maken", aldus Berkhout.

De Europese Commissie is volgens Oxfam ook met een plan naar buiten gekomen over te nemen stappen om een 'eerlijke en effectieve belastingheffing' te garanderen, de belastingregels voor bedrijven te vereenvoudigen en een kader voor bedrijfsbelasting op langere termijn tot stand te brengen.

De maatschappelijke organisatie beschouwt dit alles al als een "passend antwoord" op de "teleurstellende uitspraak" van het Gerecht van de Europese Unie van vorige week. Brussel was een paar jaar terug namelijk tot de conclusie gekomen dat een belastingregeling van Amazon met Luxemburg neerkwam op internationale staatssteun, maar de Europese rechter ging niet in die redenering mee en stelde de Europese Commissie in het ongelijk.