Brexit: a never ending story

Leon Kanters, Brexit-expert en partner van KPMG Meijburg & Co, licht dit nader toe in zijn blog.

Als wij de uitlatingen van Boris Johnson mogen geloven staat één ding vast: het Verenigd Koninkrijk (VK) verlaat de Europese Unie (EU) op 31 oktober 2019. Dit kan zijn met een akkoord of zonder akkoord. Er zijn nog exact 99 dagen te gaan voordat het zover is. 

Onmogelijke opgave
Lukt het zijn regering om in dat korte tijdsbestek een acceptabel akkoord te bereiken? De kans op succes lijkt zeer gering. Daarvoor liggen de standpunten van het VK en de EU te ver uit elkaar.

De EU wil onder geen beding de backstopbepalingen uit het scheidingsakkoord halen en het VK wil geen akkoord tekenen waarin een backstopclausule is opgenomen. Minimaal een van de twee partijen moet bewegen om tot een akkoord te komen. De tijd om te onderhandelen is zeer beperkt. De volgende EU-top staat gepland voor 17 oktober 2019. Dus vóór die datum moeten de onderhandelaars een compromis bereiken. In de praktijk betekent dit dat er hooguit vier weken zijn om dit te realiseren. 

Een schier onmogelijke opgave lijkt mij. Zeker omdat een belangrijk deel van team Barnier (dat destijds de onderhandelingen voerde met het VK) niet meer in functie is. Zo is bijvoorbeeld Sabine Weyand, Barnier’s plaatsvervanger en hoofdonderhandelaar, per 1 juni 2019 benoemd tot Director General van DG TRADE en is Jos Hupperetz, verantwoordelijk voor het douanedeel in de onderhandeling, per 1 juli 2019 hoofd van de sector Customs Union performance geworden. Deze ontmanteling van het team Barnier is gaande en bekrachtigd alleen maar de positie van de EU dat er niet meer onderhandeld wordt over het scheidingsakkoord. 

Opnieuw uitstel?
Als we de nieuwe voorzitter van de Europese, Unie Ursula von der Leyen, mogen geloven is zij eventueel bereid opnieuw uitstel te verlenen van de Brexit-datum, mocht de Britse regering daar om vragen. Dit gaf zij onlangs aan in haar speech voor het Europees Parlement. Of dit ook door de regeringsleiders van de EU ondersteund wordt en überhaupt door Boris Johnson gevraagd wordt, is hoogst twijfelachtig. 

‘No deal’
De ‘no deal’-Brexit blijft vooralsnog de meest waarschijnlijke optie. Wanneer dit gebeurt gaat het, zoals ik in mijn vorige blog al aangaf, geruime tijd duren voordat er een nieuw handelsakkoord met het VK tot stand komt. Dit heeft alles te maken met de wijze waarop het onderhandelingsproces dan plaatsvindt. Hierbij worden de bepalingen van artikel 218 VWEU leidend. Een gekwalificeerde meerderheid van de Europese Raad moet instemmen met een nieuw handelsakkoord. Daarnaast biedt artikel 218 de mogelijkheid aan onder andere de EU-lidstaten en het Europees Parlement om advies te winnen bij het Hof van Justitie. Als het Hof afwijzend adviseert, treedt de voorgenomen overeenkomst niet in werking. 

Gemengde overeenkomst
Wanneer er sprake is van een gemengde overeenkomst, dat wil zeggen een overeenkomst die deels ziet op bevoegdheden van de EU en deels op bevoegdheden van de lidstaten, dan wordt de overeenkomst zowel door de EU als door de individuele landen gesloten. Dit brengt met zich mee dat niet alleen de Europese Raad, maar ook het Europese Parlement en de nationale (en regionale) parlementen zich hierover moeten buigen. Dit is een tijdrovend proces, dat zelfs met de beste wil in de wereld niet binnen enkele maanden kan worden afgerond.

Hoop?
Het is daarom te hopen dat de ferme uitspraken van Boris Johnson in aanloop naar het premierschap nog voldoende ruimte bieden om bij de onderhandelingen met de overgebleven onderhandelaars van team Barnier tot resultaat te komen. Mocht dat niet het geval zijn dan is het bedrijfsleven het meest gebaat bij een korte transitiefase ter voorbereiding op een harde ‘no deal’-Brexit. The story continues…