Blog: ‘OM mag geen beslag leggen namens fiscus’

Strafrechtelijke fraudeonderzoeken door de FIOD en politie duren vaak langer dan een jaar, wat een zware impact kan hebben op de betrokkenen. Tijdens zo’n langdurig onderzoek kunnen banken, verzekeraars en andere instanties strenge maatregelen treffen, zoals het intrekken van visa of het stellen van beperkende voorwaarden. Voorlopige hechtenis wordt soms onterecht of te gemakkelijk toegepast, wat aangevochten kan worden. Bovendien kunnen inbeslaggenomen goederen, zoals auto’s of crypto’s, snel worden verkocht door het OM, vaak tegen ongunstige voorwaarden. Het is belangrijk om gedurende deze periode actief te blijven, bijvoorbeeld door bezwaar aan te tekenen en overleg met het OM te zoeken. Dat schrijf Mr. V.S.T. Leenders in een artikel op de website van Jaeger Advocaten & Fiscalisten.

• Strafrechtelijke fraudeonderzoeken door FIOD en politie duren vaak langer dan een jaar.
• Voorlopige hechtenis in fraudezaken wordt soms te gemakkelijk toegepast en kan aangevochten worden.
• Snel overleg met OM over inbeslaggenomen goederen kan financieel voordelig uitpakken.

Onderzoeken van de FIOD, en ook van de politie, duren vaak meer dan een jaar. De lange duur van een strafrechtelijk fraudeonderzoek voelt als een uitputtingsslag. Alles wat tot daarvoor makkelijk ging, gaat ineens moeilijk, zeker indien er publiciteit is geweest: banken, verzekeraars en beroepsverenigingen stellen vragen, visa voor reizen naar het buitenland worden niet meer automatisch afgegeven. Wat kun je gedurende die periode zelf nog doen? Moet je altijd lijdzaam afwachten of kun je ook actie ondernemen en zelfs weer enige regie krijgen?

Stappen zetten bij problemen

Zowel op kortere als langere termijn zijn er best wat mogelijkheden om tegengas te geven. Deze blog geeft hiervan een overzicht. Mijn collega Ilse Engwirda schreef onlangs over wat je direct na een FIOD inval kunt ondernemen. Daarna volgt meestal nog een lange, onzekere periode. Onderzoeken duren vaak meer dan een jaar. De lange duur van een strafrechtelijk fraudeonderzoek voelt als een uitputtingsslag. Alles wat tot daarvoor makkelijk ging, gaat ineens moeilijk, zeker indien er publiciteit is geweest: banken, verzekeraars en beroepsverenigingen stellen vragen, visa voor reizen naar het buitenland worden niet meer automatisch afgegeven. Wat kun je gedurende die periode zelf nog doen? Moet je altijd lijdzaam afwachten of kun je ook actie ondernemen en zelfs weer enige regie krijgen?

Wij zien in de praktijk dat auto’s vrij snel na inbeslagname door het OM worden verkocht.

Voorlopige hechtenis

Voorlopige hechtenis is een maatregel die ontwrichtend werkt op alle gebieden: gezin, werk, inkomen. Bij politieonderzoeken wordt vaker voorlopige hechtenis toegepast dan bij FIOD- onderzoeken. Maar voorlopige hechtenis mag nooit worden toegepast als ‘voorschot’ op een later op te leggen gevangenisstraf. Er moeten valide redenen zijn om iemand vast te houden: vluchtgevaar, collusiegevaar (beïnvloeding van getuigen of wegmaken van bewijs of wederrechtelijk verkregen vermogen) of
recidivegevaar. Soms is ook de ernst van het feit op zichzelf al een reden om iemand vast te houden maar dat komt bij fraude onderzoeken niet snel in beeld. Het Europese Hof voor de rechten van de mens (EHRM) stelt hoge eisen aan de toepassing van voorlopige hechtenis. Iemand is immers (nog) niet veroordeeld en dan toch de vrijheid ontnemen is een zwaar middel. [Artikel gaat verder na de volgende advertentie]

Zorg dat uw CFO's het verschil maken

Goed adviseren betekent uw cliënten informeren over relevante informatie en evenementen. Attendeer de CFO’s uit uw netwerk daarom op Leadership in Finance Summit 2024. Op 7 november gaan 300 CFO’s, financieel directeuren en corporate controllers met experts in gesprek over hoe AI de rol van finance leaders herdefinieert.

Wijs uw CFO’s op Leadership in Finance Summit 2024

Onvoldoende argumenten voor hechtenis

Nederland, en dus ook de Nederlandse rechter past voorlopige hechtenis (wat het EHRM betreft) te gemakkelijk toe en motiveert niet goed genoeg waarom voorlopige hechtenis gepast is. Dat maakt dat het aanvechten er van het overwegen waard kan zijn. Soms zijn een borgsom, een enkelband, bepaalde reisbeperkingen of contactbeperkingen (met medeverdachten) voldoende om het (door het OM) gewenste effect te bereiken. Als een rechter dat soort voorstellen afwijst, moet hij dit dus goed motiveren. Dat gebeurt lang niet altijd.

Advocaat

Wat ook nogal uitmaakt: waar zit je vast tijdens de voorlopige hechtenis en zijn er beperkingen opgelegd? Ver van je familie en vrienden (en advocaat) is niet alleen onhandig maar ook heel onplezierig. En als je dan niet mag bellen, geen kranten kunt lezen, televisie mag kijken of met anderen mag praten, maakt het des te zwaarder. Dat soort beperkingen worden soms te gemakkelijk opgelegd of te lang
opgelegd. Ook daar loont het om kritisch te blijven en kun je verzoeken om de beperkingen te beëindigen.

Conservatoir beslag

Mijn collega Ilse Engwirda schreef eerder al: probeer verkoop te voorkomen van waardevolle goederen waarop beslag is gelegd. Wij zien in de praktijk dat auto’s vrij snel na inbeslagname door het OM worden verkocht. Voor sieraden en kunst is het beleid, wegens de persoonlijke waarde, om niet meteen te verkopen, maar soms gebeurt dat toch ook. Omdat dat meestal op een veiling gebeurt, zijn de opbrengsten dan vaak laag en de verkoopkosten hoog. Het loont de moeite om te kijken of zekerheid kan worden gesteld: je auto terug als je een afgesproken bedrag betaalt. Ook kan soms in overleg met het OM tegen betere condities worden verkocht.

Gedwongen verkoop crypto’s

Ook crypto’ s worden meestal snel na inbeslagneming verkocht door het OM. Daarbij wordt niet gelet op de koers of de koersverwachting. Dat kan slecht uitpakken – al hebben we ook wel eens meegemaakt dat een client daar juist beter van werd. Als het beslag later terug wordt gegeven krijg je de waarde terug waarvoor de crypto is verkocht. Gederfde winst omdat inmiddels de koers is gestegen wordt tot grote frustratie van velen helaas niet vergoed. [Artikel gaat verder na de volgende alinea]

Te veel beslag gelegd

Ook hierbij loont het om te kijken of overleg met het OM mogelijk is om tot een beter resultaat te komen.
Kijk vooral ook of er niet teveel beslag is gelegd. Zo wordt in fiscale zaken vrij standaard beslag gelegd voor een bedrag van 100% van het vermoedelijke fiscale nadeel terwijl boetes van dat bedrag bijna nooit worden opgelegd. Dit terwijl een ontneming, waarvoor ook conservatoir beslag kan worden gelegd, in fiscale strafzaken niet aan de orde is: dat moet de Belastingdienst zelf regelen met het opleggen van aanslagen. Soms komen die aanslagen ook al op de dag van de FIOD-inval of snel daarna. Maar dat maakt een beslag door de FIOD en het OM als hulp voor de Belastingdienst nog steeds niet rechtmatig. En let op: tegen die aanslagen, en soms ook de onmiddellijke invordering daarvan, moet je tijdig in bezwaar gaan.

Beslag op goederen van derden

Nog een aandachtspunt: ook bij derden kan beslag worden gelegd. Soms gebeurt dit ‘per ongeluk’ omdat de FIOD niet weet van wie een horloge, sieraad of auto is. Bij gehuwden gaat de FIOD er bovendien vaak vanuit dat sprake is van een gemeenschap van goederen, terwijl dit lang niet altijd zo is en dan onterecht beslag op vermogen van de echtgenoot wordt gelegd. Het komt echter ook voor dat bewust beslag wordt gelegd op vermogen van derden omdat de FIOD vermoedt dat die derde het vermogen alleen maar op zijn naam heeft om verhaal lastiger te maken; daar moeten dan wel voldoende aanwijzingen voor bestaan. In al die situaties loont het om te kijken of het nodig is om een klaagschrift in te dienen bij de rechtbank tegen de inbeslagneming.