AFM vreest dat accountants brokken maken met AI

De AFM (Autoriteit Financiële Markten) is er niet gerust op dat accountants goed om kunnen gaan met AI. De waakhond vreest dat accountants de technologie onvoldoende beheersen of onjuist toepassen. Dat is schadelijk voor de kwaliteit van wettelijke controles, waarschuwt de AFM. Ook kan fout gebruik van AI leiden tot operationele kwetsbaarheden.

Aanleiding voor de zorgen is volgens de toezichthouder de beschikbaarheid van nieuwe technologieën, inspanningen om personeelstekorten op te vangen en druk vanuit private-equity-partijen die sturen op efficiëntie. Vooral in de kleinere accountantskantoren heeft de waakhond weinig vertrouwen en dat zijn de meeste.

“Hoewel enkele grotere accountantsorganisaties voorop lijken te lopen voor wat betreft het informatiebeveiligingsbeleid en tool-specifiek beleid op organisatieniveau, beschikt het merendeel van de organisaties over minder geformaliseerde kaders”, schrijft de AFM. “Meer structurele aandacht is nodig op het gebied van risicobeheersing en het correct toepassen van audit-tooling.”

“Dit geldt in het bijzonder voor de groep accountantsorganisaties met beperkt beleid. Maar ook bij organisaties die beleidskaders verder hebben ontwikkeld is nog ruimte voor verbetering.”

Om rampen bij accountantskantoren te voorkomen heeft de AFM twaalf bouwstenen geformuleerd voor verantwoord gebruik van van audit-tools zoals AI.

1. Gebruik een passend raamwerk voor informatiebeveiliging
   Organiseer informatiebeveiliging op basis van een robuust risicomanagementkader. Dit helpt organisaties kwetsbaarheden te verminderen, zoals ad-hocbeleid, beperkte grip op derden en onvoldoende bewustzijn van risico’s bij beleidsbepalers.
2. Formaliseren van beleid rondom audit-tooling
   Stel duidelijk beleid op voor het gebruik van audit-tools. Dit zorgt ervoor dat tooling effectief wordt ingezet in lijn met de controledoelstellingen en dat het bestuur grip heeft op het gebruik binnen de organisatie.
3. Monitor het effect van audit-tooling op controlekwaliteit
   Gebruik beschikbare monitoringfunctionaliteiten om de inzet, reikwijdte en effecten van audit-tools systematisch te volgen. Dit helpt om onjuist gebruik, technische fouten of vaktechnische tekortkomingen tijdig te signaleren en bij te sturen.
4. Voer de juiste IT-werkzaamheden uit voor betrouwbare input-data
   Controleer de invloed van interne IT-controles (GITC’s) van de cliënt op de betrouwbaarheid en bruikbaarheid van data. Zorg dat mogelijke risico’s op onbetrouwbare of onbruikbare data worden vastgesteld en beheerst.
5. Zorg dat alleen relevante en betrouwbare data wordt gebruikt
   Voer de juiste waarborgen uit om ervoor te zorgen dat de data die in audit-tools wordt gebruikt voldoende, geschikt, relevant en betrouwbaar is. Bijvoorbeeld door de data te vergelijken met onderliggende administratie of originele brondocumenten.
6. Consistent ETL-proces (Extract-Transform-Load)
   Richt een uniform ETL-proces in en leg dit gedetailleerd vast. Dit zorgt voor herleidbare en consistente verwerking van data, ook wanneer specialisten of externe partijen worden ingezet.
7. Ontwikkel kennis en vaardigheden mee met innovatie
   Zorg dat medewerkers voldoende kennis en vaardigheden hebben om de functionaliteiten van audit-tools volledig te benutten. Dit kan door training, praktische handvatten of het aantrekken van expertise vanuit andere specialismes.
8. Integreer audit-tooling in controlestrategie en -plan
   Gebruik audit-tools als ondersteunend instrument, afgestemd op ingeschatte risico’s en het gewenste controlebewijs. Tooling moet onderdeel zijn van een planmatige en risico-gedreven controleaanpak.
9. Volg de uitkomsten van audit-tooling correct op
   Zorg dat de resultaten van audit-tools goed worden opgevolgd, inclusief eventuele afwijkingen of uitzonderingen die tot controleverschillen of bevindingen kunnen leiden. Dit waarborgt de kwaliteit van de controle.
10. Documenteer het gebruik van audit-tooling
    Leg vast hoe audit-tools worden ingezet, door wie en op welk moment. Dit draagt bij aan transparantie, herleidbaarheid en consistentie van het gebruik.
11. Evalueer en verbeter periodiek de werking van audit-tooling
    Controleer regelmatig of audit-tools effectief worden ingezet en pas processen aan om de kwaliteit en efficiency van de tooling te verbeteren.
12. Stimuleer een cultuur van verantwoord gebruik
    Creëer bewustzijn bij medewerkers over het veilig, zorgvuldig en doelmatig gebruik van audit-tools. Dit bevordert een beheerste toepassing en verkleint de kans op fouten of misbruik.

AI in de fiscale praktijk

Ontdek hoe AI jouw fiscale werk sneller, slimmer en betrouwbaarder maakt.
Leer hoe ChatGPT, Copilot en Agentic AI je ondersteunen bij analyse, onderzoek en schrijven, én hoe je deze tools verantwoord inzet in de fiscale praktijk. Met aandacht voor adoptie, veiligheid en collega’s meenemen in verandering. Vergroot vandaag nog je AI-geletterdheid als fiscalist.

Meld je hier aan