AFM: Informatie over bijzonder beheertraject banken schiet vaak tekort

De toezichthouder heeft een verkennend onderzoek gedaan bij de bijzonder beheerafdelingen van banken, die kredieten voor het midden- en kleinbedrijf behandelen. Uit deze verkenning komen geen aanwijzingen naar voren dat banken mkb’ers in bijzonder beheer structureel benadelen. Wel schiet de informatie over het bijzonder beheertraject van banken vaak tekort, waardoor ondernemers onvoldoende weten wat hen te wachten staat. Het is mkb’ers niet altijd duidelijk hoe een bank rekening houdt met hun belangen bij het nemen van maatregelen. De verwachtingen van de klant en de bank over het doel van bijzonder beheer lopen uiteen.

Signalen van ondernemers

Aanleiding voor de verkenning waren de vele signalen die de AFM van ondernemers heeft ontvangen. Ondernemers zijn ontevreden over de overdracht naar bijzonder beheer, de maatregelen die bijzonder beheer neemt, de manier waarop ze worden benaderd en de mate waarin de bank bereid is financiering te (blijven) verstrekken, zo blijkt uit deze meldingen. De AFM wilde met haar onderzoek vaststellen in hoeverre deze signalen representatief zijn voor de dagelijkse gang van zaken bij bijzonder beheer.

Geen onredelijke maatregelen

De AFM heeft niet kunnen vaststellen dat banken te snel overgaan tot overdracht van kredieten aan bijzonder beheer, het opzeggen van de kredietrelatie of dat zij op een faillissement aansturen. In de onderzochte dossiers heeft de AFM geen onredelijke maatregelen aangetroffen, zoals disproportionele risico-opslagen.

Verwachtingen

De AFM constateert dat de verwachtingen van klanten over het doel van bijzonder beheer vaak niet aansluiten bij wat zij in de praktijk ervaren. Banken gebruiken bijzonder beheer vooral om het kredietrisico te beheersen. De (voor de ondernemer kostenverhogende) maatregelen die zij hiervoor nemen, ervaren ondernemers als belemmerend en onterecht.

De AFM vindt het op zich begrijpelijk dat de bank maatregelen neemt om het kredietrisico te beperken. Het is echter van groot belang dat ze daarbij rekening houdt met de herstelmogelijkheden voor de onderneming. Een bank is niet verplicht om extra krediet te verstrekken, maar als dit bijdraagt aan een reële kans op herstel, kan dit wel in het gezamenlijke belang van bank en klant zijn.

Betere communicatie

Duidelijke communicatie helpt misverstanden voorkomen. Hierdoor komen ondernemers niet voor voldongen feiten te staan. Duidelijke informatieverstrekking en communicatie is daarom in het belang van de klant en van de bank.

Banken moeten een mogelijke overdracht naar bijzonder beheer eerder aankondigen en de redenen beter onderbouwen. Ook na overdracht kan de bank haar klant beter voorbereiden door een goede uitleg van het doel en de werkwijze van bijzonder beheer. Helder moet zijn welke keuzes de bank op verschillende momenten maakt en hoe de klant daar invloed op kan uitoefenen.

Om de schijn van willekeur te voorkomen, is het cruciaal dat banken meer inzicht bieden in de afwegingen die zij maken. Zij moeten richting klant aantonen dat zij bij het opleggen van maatregelen rekening houden met het belang van de klant. Als er sprake is van kostenverhogende maatregelen, moeten ook die duidelijk en helder worden uitgelegd.

Verantwoordelijkheid van de klant

Er ligt een grote verantwoordelijkheid bij banken om ook in bijzonder beheer rekening te houden met het belang van ondernemers. Bij ondernemers ligt echter ook een verantwoordelijkheid. Van de klant mag worden verwacht dat hij de bank in staat stelt passend maatwerk te leveren.
 
Dit betekent dat hij zich verdiept in de voorwaarden van de kredietovereenkomst, zorgt voor een goede administratie en adequate managementinformatie, eventuele problemen tijdig meldt, zelf een plan van aanpak voor herstel van zijn bedrijfsvoering maakt en bereikbaar is voor de bank. Daarnaast kan het voor de klant verstandig zijn afspraken met de bank zelf ook vast te leggen en mogelijke klachten te melden bij de bank en de AFM.

Verbeteringen doorvoeren

De betrokken banken hebben aangegeven met deze punten aan de slag te gaan. De AFM verwacht dat de banken vaart maken met het doorvoeren van de benodigde verbeteringen en zal de voortgang monitoren.

• Rapportage Bijzonder beheer