Accountants en IT: doe-het-zelven nog dominant
Binnen de accountancy wordt nogal eens gesproken van het ideaal van de 'digicountant': de accountant die 'IT-driven' is, die allerlei data gebruikt om analyses uit te voeren, prognoses te doen en klanten van waardevol advies te voorzien. De praktijk is anders, blijkt uit het Accountancy ICT Innovatie Onderzoek van AccountantWeek.nl.
Kantoren zijn nog volop bezig met de digitaliseringsslag. Dat valt niet altijd mee. Veel kantoren lopen achter op de nieuwste ontwikkelingen. Maar al te vaak worstelen ze nog met legacy software en andere ballast uit het verleden. Ook het ontbreken van een urgentie om te digitaliseren is een vaak voorkomende dwarsligger.
Accountants kunnen hun IT-kennis en -vaardigheden op diverse manieren op een hoger peil proberen te brengen. Hoe ze dit in de praktijk doen? Dat was een van de vragen uit het Accountancy ICT Innovatie Onderzoek, een enquête onder onder bijna honderd accountants voorafgaand aan de Accountancy Expo op 21 juni 2021.
De accountants konden onder andere kiezen uit 'investeren in opleidingen' (interne dan wel extern), 'e-learning', 'in-house trajecten' en 'training on the job'. Categorieën waarvan sommige elkaar overlappen, maar waarbinnen toch een duidelijke tweedeling bestaat. Aan de ene namelijk het 'leren door te doen' oftewel 'training on the job', en aan de andere kant het 'leren door kennis over te dragen' (al dan niet met externe docenten, via e-learning, individueel of collectief – er zijn allerlei varianten mogelijk).
Ervaringsdeskundigen
De accountant legt een duidelijke voorkeur voor 'leren door te doen' aan de dag als hij de IT-kennis en -vaardigheden binnen zijn kantoor verder wil ontwikkelen. Bijna 60 procent kiest voor 'training on the job' als instrument. Op grote afstand volgt 'investeren in externe opleidingen' (36 procent) – als aanbieders worden onder andere branche-organisaties genoemd en partijen die interessante publicaties op hun naam hebben staan. Ook 'e-learning' (30 procent) en 'eigen opleidingen' (28 procent) zijn redelijk in trek.
De overduidelijke voorkeur voor 'leren door te doen' wekt enige bevreemding. De accountant – zeker de RA – heeft tenslotte zelf meestal een lange, sterk theoretische en schoolse opleiding achter de rug. Hij spijkert zijn kennis regelmatig bij met cursussen en opleidingen en andere vormen van permanente educatie. Dit staat allemaal in schril contrast met de doe-het-zelf-mentaliteit die accountants aan de dag leggen als het om IT-vraagstukken gaat.
Natuurlijk is het niet uitgesloten dat de accountant en zijn medewerkers het als het om IT-vraagstukken wel zelf kunnen rooien, zeker als die medewerkers een automatiseringsachtergrond hebben. En natuurlijk kunnen mensen in hun dagelijks werk veel leren. Alleen: dat gaat niet vanzelf. Ervaringen opdoen is op zichzelf nog geen leren. Daar is pas sprake van als iemand reflecteert op ervaringen, hier zijn conclusies uit trekt en deze in de praktijk gaat toetsen en daar weer beschouwend op terugkijkt.
Leren van ervaringen vergt nogal wat, zowel van de cultuur en structuur van de organisatie als van de mensen. Bij de cultuur en structuur gaat het dan om het creëren van een lerende organisatie, bij de mensen gaat het om het creëren van wat wel 'reflective practitioners' worden genoemd. Niet eenvoudig. Geen wonder dat 'training on the job' z'n doel al gauw voorbijschiet en dat 'al doende leren' plaats maakt voor 'doen zonder ervan te leren'.