Accountant, een beroep met toekomst: DE MENS?

Toen ik een dag later het visie-document ging lezen begon ik me zorgen te maken. Om eerlijk te zijn, ik vond het zelfs schokkend wat ik las. Waar is de MENS gebleven in dit document? Hoe kunnen we nu een persoonlijk beroep veranderen zonder de MENS centraal te stellen. Daar beginnen immers alle veranderingen. 

Systeemdenken

Laat ik het terugbrengen naar het begin. Ik ben een mens (1) en mijn beroep (2) is accountant. Als accountant ben ik lid van een beroepsorganisatie (3). En alle accountants en de beroepsorganisatie stralen iets uit naar het maatschappelijk verkeer (4). En deze volgorde is heel belangrijk. Als we iets willen veranderen omdat er in het maatschappelijk verkeer zaken anders moeten, dan moeten we veranderen aan de bron. Dus bij de mens (1). Als we proberen veranderingen door te voeren op andere onderdelen (2 tot en met 4), dan is de kans groot dat dit symptoombestrijding is. En symptoombestrijding leidt niet tot duurzame verandering. Een voorbeeld: Als een bad overstroomt dan kun je gaan dweilen om het water weg te krijgen. Dat is symptoombestrijding. Je kunt ook de kraan dichtdraaien, dat is duurzame verandering aan de bron.

Dit is een gedachte uit het systeemdenken. Systeemdenken is een manier van denken die ons helpt om complexe systemen te begrijpen. Het helpt om zicht op het geheel te behouden en voorkomt dat alleen gekeken wordt naar afzonderlijke onderdelen. Dit geeft inzichten over waar dingen fout kunnen gaan en waar dus de aandacht op moet worden gericht als je wilt gaan veranderen.

Wat ik in het visiedocument zie gebeuren is reductionisme. Dit is een term uit het systeemdenken. We zien een deelprobleem en verzinnen daar een deeloplossing voor. Dit is heel begrijpelijk als je de accountant als specialist ziet. We weten veel van specifieke accountantsonderwerpen maar overzien we de gehele context? Een valkuil is dat we oplossingen voor problemen zoeken binnen ons specialisme, zonder de samenhang en interactie te bekijken in de gehele context. Om een complex systeem goed te laten functioneren is er meer nodig dan deeloplossingen voor deelproblemen. 

Oplossing

De oplossing voor duurzame verandering is, problemen oplossen daar waar ze zijn veroorzaakt. Bij de bron. In een eerdere blog schreef ik over het ondergeschikt raken van de persoonlijke ontwikkeling van de accountant. We beoefenen een persoonlijk beroep. Het beroepsdeel vind ik voldoende terug in het visiedocument, het persoonlijke deel is mijns inziens ook hier sterk ondergeschikt geraakt. En dat baart me zorgen om verschillende redenen:

• Veranderen doe je aan de bron, bij de mens. Met alleen symptoombestrijding verander je het beroep niet.
• Het vak accountant is nu voor velen al zwaar, de ideeën in het visiedocument gaan het voor velen van ons nog zwaarder maken. Er komt alleen maar meer bij, dat kan een mens niet behappen. Er zal ook iets anders moeten gebeuren.
• Ik mis de zorg / ondersteuning voor de accountant om veranderingen te gaan realiseren. Veranderen is pittig, ongemakkelijk en vraagt om lef. Door uit je comfortzone te stappen raak je iets kwijt en je weet niet wat je ervoor terug krijgt. Er ontstaat onzekerheid. Dit vraagt om zorgvuldige ondersteuning / begeleiding en dit kun je niet alleen.

Het lezen van het visiedocument zorgt ervoor dat het vertrouwen in mezelf kleiner wordt. Kan ik dat allemaal wel? Dit maakt dat ik begin te twijfelen over mijn beroep, is dit nog wel mijn beroep? Dit straal ik ook uit naar buiten (naar het maatschappelijk verkeer). En dus is het logisch dat het maatschappelijk verkeer het vertrouwen in het beroep kwijtraakt. Als ik mezelf als accountant al niet meer vertrouw! Wat ik voor mezelf kan doen, is zorgen dat ik weer meer vertrouwen krijg. Dat is niet eenvoudig. Als ik dat alleen probeer te doen is de kans groot dat ik verder zak in de negatieve spiraal. Ik heb anderen nodig om mij nieuwe perspectieven te bieden. Bijvoorbeeld door de vraag: Wat is er nu eigenlijk zo mooi aan het accountantsberoep? Voor mij en vele andere accountants zijn dat de persoonlijke contacten met onze klanten. Daar ligt mijn toegevoegde waarde. Vanuit mijn vakkennis kan ik voor mijn klanten een specifieke dienst verrichten (bv een jaarrekening samenstellen). Dit is het beroepsdeel. Mijn toegevoegde waarde zit erin dat ik breder kijk dan de specifieke dienst en me afvraag waar het bij een klant ‘echt’ om gaat. En daarvoor heb ik het persoonlijke deel van ons beroep nodig. Namelijk mijzelf, als mens. Alleen als mens kan ik met andere mensen in contact komen en toegevoegde waarde bieden.

Dit is slechts een voorbeeld van het potentieel dat in een mens aanwezig kan zijn. Laten we als beroepsgroep proberen de juiste condities te scheppen om het enorme potentieel in de ruim 20.000 accountants weer aan te spreken. 

Begin bij de mens

En hoe werkt dat dan met mensen? Als jij je goed voelt en doet waar je goed in bent, dan is dat inspirerend voor anderen. Inspiratie kan anderen nieuwe perspectieven bieden, waardoor veranderingen in gang gezet kunnen worden. Het begint klein en bij jezelf, het gaat misschien langzaam, maar dat is niet erg. Als je ooit een berg hebt beklommen dat weet je dat dit de enige optie is. Ga je te snel naar boven dan raak je uitgeput en ga je de top niet bereiken. Ga je langzaam, dan ga je er komen en kun je ook nog van het uitzicht genieten, omdat je niet uitgeput raakt.

Een eerste stap die ik nu aan het zetten ben, is dit verhaal met jullie delen. Laten we elkaar inspireren tot duurzame verandering van ons beroep. Laten we de menselijke maat weer opzoeken. En zoals onze Koning ook beaamt: Laten we onszelf goed leren kennen. Daar ligt de bron voor verandering van ons beroep. Ben je geïnspireerd geraakt, deel dan vooral dit verhaal. En uiteraard laat ik me graag inspireren door jullie verhalen.

[Door: Wendy Bent AA RB, BENT accountant en executive coach]