13 tips voor ondernemingen met brexit-angst

Tip 1. Bezoek de digitale brexitloketten
“Het is een open deur, maar elke ondernemer die handelt met het Verenigd Koninkrijk, zou de oriëntatiefase moeten starten met een bezoek aan de digitale brexit-loketten van de Nederlandse overheid”, zegt directeur John Scholten van Huisman Group. Huisman, gespecialiseerd in vervoer van en naar Groot-Brittannië en Ierland, is volgens Scholten nu  voorbereid op de brexit. Ondernemers die zich willen oriënteren op de brexit kunnen terecht bij de volgende digitale ‘brexitloketten’:
• Brexitloket.nl
• Brexit Impact Scan
• Brexit Toolkit Douane
• Getreadyforbrexit.eu

Tip 2. Vraag een eori-nummer aan
Een eori-nummer (economic operators registration and identification) is een Europees douane-identificatienummer. Zonder dit nummer kunnen bedrijven geen goederen invoeren van of uitvoeren naar landen die niet tot de Europese Unie (EU) horen. Het afgelopen jaar hebben 35.000 Nederlandse bedrijven zonder ervaring met niet-EU-handel zaken gedaan met het VK. Zonder eori-nummer kunnen deze ondernemers niet handelen met het VK als dit land op 29 maart zonder uittredingsovereenkomst uit de Unie valt. Het aanvragen van een kosteloos eori-nummer kost normaliter een week, maar als alle bedrijven zich in de laatste week voor de brexit bij het loket melden, ontstaan er lange wachttijden. Een eori-nummer komt overigens altijd wel van pas, want dit nummer is de sleutel tot handel met alle niet-EU landen. Handig als u op zoek gaat naar vervangende markten.

Tip 3. Is er een WTO-tarief van toepassing? 
Bij een harde brexit gaan het VK en de EU in aantal gevallen WTO-invoertarieven heffen op elkaars producten. In de gebruiksvriendelijke WTO-database van de Britse douane kunt u opzoeken of uw exportgoederen straks belast worden. Precies dezelfde WTO-tarieven zal de EU gaan hanteren voor importgoederen. Op diensten zijn geen WTO-tarieven van toepassing. Er zijn vier soorten WTO-tarieven:
• Percentage van de invoerwaarde
• Percentage van de invoerwaarde en een minimum-invoerprijs
• Vast bedrag per kg
• Nultarief

Nogal wat goederen kennen een WTO-tarief van 0 procent, oftewel geen importheffing. Van de tien productgroepen die Nederland het meeste uitvoert naar het VK, worden er bij een harde brexit straks maar vijf belast met een WTO-importheffing. Is er een WTO-tarief van toepassing op het export- of importgoed? Dan zou het zo maar kunnen zijn dat de winstmarge te laag wordt. Berenschot rekende dit onlangs door in opdracht van de provincie Gelderland. Het adviesbureau nam als voorbeelden een perenteler, een aardappelchips-fabrikant, een vrachtwagenfabriek en een slachterij die plakjes gesneden ham produceert. Ze exporteren alle vier een klein deel van hun productie naar het VK. Een harde brexit doet het volgende voor hun Britse winstmarges:

Het zijn vooral de WTO-heffingen die bovenstaande producten duurder maken na een harde brexit. De extra voorraadkosten, transportkosten en financieringskosten die ontstaat uit een harde brexit zijn relatief gering, zo becijfert Berenschot.

Tip 4. Verleg of deel de brexit-pijn met de leverancier of afnemer
Bedrijven die exporteren kunnen proberen zoveel mogelijk Ex Works te verkopen terwijl bedrijven die importeren het beste Delivery Duty Paid kunnen kopen. Waarbij het uiteraard de vraag is of de tegenpartij hier volledig toe bereid is. Evenwel: in een duurzame handelsrelatie gun je elkaar in goede tijden een fair deel van de winst. In slechte tijden zouden handelspartners daarom ook het verlies moeten delen. Bij Ex Works is de verkoper verantwoordelijk voor het klaarmaken van de goederen voor verzending. De koper is verantwoordelijk voor de verzending vanaf het magazijn van de verkoper tot de plaats van bestemming. Bij Delivery Duty Paid exporteert, importeert en levert de verkoper tot eindbestemming en zijn alle bijbehorende risico’s voor hem.

Tip 5. Wees bewust van de rol van de wisselkoers
Exporteurs die in euro’s afrekenen, kunnen bij een harde brexit te maken krijgen met vraaguitval. Sinds de Britten voor uittreding hebben gestemd op 26 juni 2016, is de euro 16 procent in waarde gestegen ten opzichte van het pond. Als de kans op een ‘zachte’ brexit uit de koers verdwijnt, wordt de euro nog duurder, zo verwacht ABN AMRO. Importeurs die in ponden afrekenen, lijken op papier spekkoper, maar dat kan in de praktijk behoorlijk tegenvallen. Britse fabrikanten stoppen veel grondstoffen en -halffabricaten uit de EU in hun producten. Britse producten kunnen daarom duurder worden als ze in de EU worden verkocht.

Tip 6. Combineren van zendingen kan lonen
Bij kleine zendingen kunnen de inklaringskosten bij export, maar ook bij import, flink oplopen. Berenschot berekent dat de fictieve perenteler zijn margeverlies op de perenexport van een pallet peren naar het VK kan dempen van 7,0 procent marge naar 4,9 procent marge als hij zijn perenexport combineert met drie pallets van andere telers. De inklaringkosten van een zending peren is met EUR 159 relatief hoog. Dan scheelt het combineren van zendingen behoorlijk. Inklaringskosten zijn vaste bedragen die per zending moeten worden betaald, waaronder algemene documentatie voor import en export en toeslag die door de douane wordt gerekend. De perentelers in dit voorbeeld moeten natuurlijk wel elkaars documentatie controleren. Want als een van hen zijn papieren niet op orde heeft, dan blijft de hele lading met bederfelijke waar alsnog voor de slagboom staan.

Tip 7. Probeer voorraden aan te leggen
Voor niet-bederfelijke goederen die just-in-time geleverd moeten worden, is het aanleggen ‘aan de andere kant van de slagboom’ van een voorraad van enkele dagen tot enkele weken verstandig. “Exporterende partijen die dit nu nog willen regelen, moeten goed zoeken. Bedrijven in het Verenigd Koninkrijk zijn vaak niet gewend om veel werkvoorraad aan te houden en hebben daar ook de ruimte niet voor”, zo stelt directeur John Scholten van Huisman Group. “Hetzelfde geldt voor Britse vrachtvervoerbedrijven. Onze logistieke hub in Corby zit nu vol.” In Nederland is opslagruimte vanwege extra inkomende Britse goederen ook niet meer rijkelijk voorhanden, aldus Scholten.

Tip 8. Besteed het papierwerk uit
Op dit moment zijn voor export naar het VK en voor import naar Nederland twee of drie documenten nodig. Dat worden er dan minimaal zeven. Als de goederen van dierlijke of plantaardige aard zijn, kan dit oplopen tot minimaal negen documenten. Het uitbesteden van deze administratieve processen aan een douane-agent of expediteur bespaart tijd en fouten en geeft gemoedsrust. Maar gratis is het niet: volgens Berenschot kost deze uitbesteding al snel 3 procent van de uitvoer- of invoerwaarde. Het is dus belangrijk om te weten of de productmarge dit kan verdragen.

Tip 9. Digitaliseer de documentenstroom
Als kranten over de brexit schrijven, gaat het vaak over vertragingen door controles aan de grens. Dit is een misvatting. De grootste vertraging gaat zitten in het niet op orde hebben van de documenten die nodig zijn om goederen in of uit te voeren. Maar er is hoop: vóór 29 maart wordt het voor Nederlandse bedrijven mogelijk om de douaneformaliteiten voor shortseaverkeer (containers) en ferryverkeer (vrachtwagens) 100 procent digitaal en geautomatiseerd af te handelen via het Portbase-systeem. Voor deepseacontainervervoer (de grote schepen met duizenden containers op de Maasvlakte) werkt het Postbase-systeem al jaren naar tevredenheid van alle partijen. Alle informatie gaat voor de zending uit en er zijn geen vertragingen en files bij de terminals. Een aansluiting op Portbase kost eenmalig 249,50 euro als de aanmelding voor 1 maart wordt gedaan, daarna het dubbele. De Britse regering meldde woensdag dat goederen in elk geval tot en met juni ook een werkdag na het transport mogen worden aangemeld.

“Bij een no-deal Brexit staat er vanaf 30 maart een slagboom aan de grens en moet het bedrijfsleven direct voldoen aan alle douaneformaliteiten”, zo waarschuwt Marty van Pelt van het haveninformatieplatform Portbase. “Als er geen uitvoeraangifte is gedaan, mogen goederen de terminal niet op. Om chaos en vertragingen in de haven te voorkomen, moet de douaneaangifte vooraf worden ingediend bij de douane. Het nummer van het ‘document’ moet vervolgens ‘voorgemeld’ worden aan de terminals via Portbase. De vervoerder moet voor zijn bezoek aan de terminal via Portbase controleren of de ‘slagboom’ openstaat. Zo kunnen we er met zijn allen voor zorgen dat goederen snel door de Nederlandse havens gaan.”

Tip 10. Onbegeleid vervoer: voordeel en nadeel
Het zogeheten ‘begeleid vervoer’, oftewel de oplegger met truck en chauffeur, kan na 29 maart in een file voor de veerboot belanden. Ferry-operators gaan het gebruik van Portbase (zie tip 9) verplicht stellen. Vrachtwagens met lading waarvan de douaneformulieren niet digitaal op orde zijn, komen na de brexit de terminals niet op. Ferrybedrijven en havenautoriteiten vrezen dat sommige – met name Oost-Europese – chauffeurs in de eerste weken na de brexit blijven proberen bij de terminal zelf het papierwerk te regelen. Dit kan de toegang tot de terminals verstoppen. Onbegeleid transport kan soelaas bieden. “Bij onbegeleid transport heb je niet de kosten van de wachtende truck met chauffeur. De vrachtwagenlading gaat zonder truck en chauffeur de ferry op, en wordt deze bij aankomst door een lokale vervoerder bij de ferry aangekoppeld en verder vervoerd”, zo licht transportdirecteur Scholten toe. Hij plaatst wel meteen een kanttekening: “Nederlandse chauffeurs die op het VK rijden, brengen daar vaak de nacht door. Britse truckers willen in eigen land ’s avonds weer thuis zijn. Dat verkleint het tijdvenster waarin de transporteur kan leveren.”

Tip 11. Exporteert u? Verdiep u in de Britse btw
De mogelijkheid om de btw te verleggen naar de afnemende ondernemer in het Verenigd Koninkrijk verdwijnt bij een harde brexit. Dit houdt in dat u zich als ondernemer moet registreren in het Verenigd Koninkrijk voor de btw én dat u hiervoor aangifte moet doen. Mogelijk komt er, tot het einde van het jaar, een vorm van overgangsrecht. Dit komt erop neer dat voor de belastingen wordt gedaan alsof het VK de Europese Unie nog niet verlaten heeft. Met het overgangsrecht hebt u langer de tijd om u voor te bereiden. Bovendien wordt zo voorkomen dat bedrijven in één boekjaar met verschillende belastingregels te maken krijgen.

Tip 12. Importeer u? Verdiep u in productaansprakelijkheid
Bij een harde brexit verschuift de productaansprakelijkheid van de fabriek naar het bedrijf dat importeert. De Britse fabrikant behoort namelijk niet meer tot de EU, de Nederlandse importeur nog wel. Bent u importeur van producten uit het Verenigd Koninkrijk, controleer dan uw bedrijfsaansprakelijkheidsverzekering en uw productaansprakelijkheidspolis. Zorg ervoor dat uw nieuwe ‘eigen’ aansprakelijkheid voor producten uit het VK ook verzekerd worden op die verzekeringen.

Tip 13. Zoek hulp, er is subsidie voor
Blijft u met een ongerust gevoel zitten? Veel brancheverenigingen hebben een of meer beleidsmedewerkers die antwoord kunnen geven op sectorspecifieke vragen. Is er maatwerk nodig, dan kunt u een specialist in de arm nemen. Er is geen register van brexit-deskundigen, maar een aantal accountantskantoren, transportbemiddelaars en organisatieadviesbureaus heeft inmiddels aardig wat kennis opgebouwd. De overheid helpt een handje. “Ik gebruik voor de dienstverlening naar mijn klanten regelmatig brexit-subsidie, die ik voor hen kan aanvragen. Die bedraagt maximaal € 2500”, zo zegt brexit-expert Lizanne Jakobs van adviesbureau Brilliant Work. “Hiermee kan ik bedrijf- en sectorspecifiek advies geven over de impact van brexit en kan ik samen met de klant een verstandige route uitstippelen.”

Wat verandert er na 29 maart bij een ‘softe brexit’? – Het antwoord is simpel: niets. Geen slagboom voor de ferries in Rotterdam en Dover, geen WTO-invoerheffingen, geen BTW-aangifte voor exporteurs bij de Britse belastingdienst, geen extra productaansprakelijkheid voor importeurs. Marty van Pelt van Portbase: “Als het Britse parlement de komende weken akkoord gaat met de uittredingsovereenkomst die ‘Brussel’ en ‘Londen’ hebben gesloten, ontstaat een overgangsperiode waarin het VK zich op alle terreinen ‘gedraagt’ als was het land nog EU-lid.” In deze overgangsperiode, die in principe tot eind 2020 duurt, moeten Brussel en Londen het eens worden over de toekomstige relatie tussen de unie en het koninkrijk. Dit kan uitmonden in een douane-unie. “Hierbij spreken Brussel en Londen af ze elkaars goederen niet  controleren. Maar die vrijstelling geldt niet voor wederuitvoer, ofwel transit van goederen uit derdenlanden, zoals China”, zo legt Van Pelt uit. “Een goed werkende douane-unie is die met Noorwegen. Aan de Noors-Zweedse grens kost het controleren van een vrachtwagen daarom nog altijd tien minuten.”

Harde brexit: ook consequenties voor diensten en rechten – “We hebben het vooral over goederen hier, maar dat is niet het enige punt”, zegt brexit-expert Lizanne Jakobs. “Na een harde brexit kunt je niet zo makkelijk meer Britse uitzendkrachten hier laten werken, omdat de belastingvoordelen die gelden voor EU-werkers dan niet meer van kracht zijn. En je kunt niet meer zomaar een niet Europeaan naar je Britse vestiging sturen om daar te gaan werken, of een Brit zomaar hier aannemen.” Ook op juridisch vlak zijn er consequenties. Jakobs: “Europese vonnissen kun je in alle EU-landen ten uitvoer leggen maar het VK is straks geen EU land meer. En je Europese handelsmerk is straks niet meer automatisch in het VK geldig, zeker als je een nieuwe aanvraagt na 29 maart.”